دسته بندی انواع مساله، مسایل ساختاریافته و مسایل ساختارنیافته

دسته بندی انواع مسئله

آشنایی با نوع مسایلی که با آنها روبه‌رو هستیم ما را یاری می رساند تا بهتر بتوانیم به آموزش حل مسئله بپردازیم، با مسایل تعامل کرده و با هدف حل مسئله از میان روش های حل مسئله به روش و راهکار مناسب دست یابیم تا به مرور مهارت حل مسئله ارتقاء یابد. در یک نوع دسته بندی، انواع مسئله به دو نوع مسایل ساختاریافته و ساختارنیافته تقسیم می شوند.

این ویژگی، یک پیوستار (طیف) را تشکیل می دهد که در یک سر آن مسایل خوب ساختاریافته هستند و در سر دیگر آن مسایل ساختارنیافته قرار دارند.

ویژگی‌های هر یک از این دو نوع را در ادامه خواهید دید.

انواع مسئله : مسایل خوب ساختاریافته

در این مسایل تمامی اطلاعاتی که برای حل مساله نیاز هستند را در خود تعریف و بیان مساله می توانید بیابید. برای حل آنها نیاز به تعداد کمی قوانین و اصول برای سازمان دهی مساله و راه حل دارید. آنها راه حل های مشخص و صحیح دارند. راه و روش رسیدن به این پاسخ های صحیح نیز معلوم می باشد. در مسایل ساختاریافته، وضعیت فعلی و موقعیتی که می خواهیم به آن برسیم، شناخته شده و معلوم می باشد.

یافتن راه حل مساله در مورد مسایل خوب ساختاریافته در حوزه دانش فعلی حل کننده مساله و در مختصات مهارت حل مسئله وی، می باشد. شما برای حل این مسایل لازم است که به دانش، مهارت ها و سوابق تجربی خود نظری بیفکنید، روش مناسب ایجاد راه حل را انتخاب کرده و اجراء نمایید.

به این مثال بسیار ساده که برای توضیح و درک مفهوم ارائه شده است، توجه کنید. فاصله تهران تا مشهد، ۹۶۰ کیلومتر است. چه مقدار زمان طول می کشد تا یک قطار با سرعت میانگین ۱۲۰ کیلومتر بر ساعت از تهران به مشهد برسد؟

اگر سرعت، برابر فاصله در واحد زمان است پس زمان، برابر فاصله تقسیم بر سرعت می باشد. پاسخ برابر ۹۶۰ کیلومتر تقسیم بر ۱۲۰ یعنی ۸ ساعت می باشد.

این یک مساله ساختاریافته است، اطلاعات لازم، در بیان و تعریف مساله موجود است. روش رسیدن به پاسخ و راه حل مساله نیز مشخص می باشد. می بینید که از قوانین معلوم و شناخته شده که قبلا ایجاد شده و فرد حل کننده مساله با آنها آشنایی دارد (فیزیک برای مفهوم و معادله سرعت و ریاضی برای عملگرها مانند تقسیم) استفاده می شود.

برای درک دیگر مفاهیم و خصوصیات مطرح شده برای مسایل ساختار یافته به این مثال دقت کنید. یک خودرو که روشن نمی شود، مثال دیگری از مساله خوب ساختاریافته می باشد. وضعیت کنونی (روشن نشدن خودرو) و وضعیت مطلوب (روشن شدن خودرو)، مشخص است. راه رسیدن به حل مساله نیز معلوم است. (بایستی بر اساس یک الگوریتم ساده، زیرسیستم های خودرو مانند برق، بنزین، استارت و . . . را به ترتیب بررسی کنید تا علت مساله شناسایی شود و آن را اصلاح نمایید.)

دسته بندی انواع مسئله – مسایل خوب ساختاریافته، وضعیت فعلی و وضعیت مطلوب (هدف) و راه رسیدن به آن، شناخته شده و معلوم می باشند

انواع مسئله : مسایل ساختارنیافته

در طرف دیگر طیف، مسایل ساختارنیافته، قرار دارند. این مسایل راه حل پیش بینی شده و معلومی ندارند. آنها چندوجهی بوده و برای بیان آنها بایستی از چند حوزه دانشی، مفاهیمی را به کار گرفت و در کنار هم قرارشان داد.

عدم وجود استانداردهای موفقیت در حل مساله و امکان داشتن ارائه چند نوع نحوه بیان و تعریف مساله، از ویژگی های آنها می باشد. این مسایل به خوبی تعریف نشده و به راحتی بیان نمی گردند زیرا که معمولا بیش از یکی از عناصر مساله، نامعلوم و ناشناخته می باشد. آنها دارای چندین راه حل و چندین روش رسیدن به راه حل هستند و یا ممکن است که اصلا راه حل نداشته باشند.

آنها دارای چندین معیار برای ارزیابی و سنجش راه حل های ممکن هستند. در خصوص این که چه مفاهیم، قوانین و اصولی برای ایجاد و برگزیدن راه حل ها نیاز هست، عدم قطعیت (در درجه های مختلف) وجود دارد.

برای حل مسایل ساختارنیافته، شما بایستی تعریف صحیح و واقعی مساله را به دست آورید، کلیات مساله و اجزای آن را تحلیل کرده، علت های وقوع مساله را جستجو کرده و بشناسید و در نهایت مابین راه حل های ممکن، قضاوت و تصمیم گیری نمایید. به صورت کلی می توان گفت که برای رسیدن به حل مسایل ساختارنیافته باید از روش های حل خلاق مساله بهره بگیرید.

تصور کنید به تازگی به عنوان مدیر میانی یک شرکت منصوب شده اید، با فرض این که به یک شناخت نسبی هم دست پیدا کرده باشید، مدیر ارشد سازمان، خواسته اصلی خود از شما را بهبود راندمان کاری واحد مطرح می کند. (که احتمالا به همین دلیل، مدیر قبلی با شما جایگزین شده است) این یک مساله ساختارنیافته است. وضعیت کنونی به دقت قابل اندازه گیری است؟ نه و حتی میزان کارایی کنونی واحد هم می تواند محل مناقشه باشد. به چه سطحی، راندمان را افزایش دهیم مناسب است؟ چگونه؟ این هم جای بحث و گفتگو، بسیار دارد و شما با تحلیل ها و تصمیم گیری های چندوجهی متعددی روبه‌رو خواهید شد.

انواع مسئله – در مسایل ساختارنیافته، وضعیت فعلی و وضعیت مطلوب، شناخته شده و معلوم نمی باشد

با تشخیص نوع مسایل، استراتژی و رویکردی که باید در قبال مساله اتخاذ نمود، را بهتر می توان برگزید تا موثرتر و کارآمدتر به راه حل رسید. در فرصت های بعدی به این استراتژی ها خواهیم پرداخت.

Well-defined problems

ILL-defined problems