ارزیابی مدل ها و سیستم های مختلف هزینه های کیفیت، مروری مختصر بر ویژگی ها

در مطلب رویکردها و مدل های گوناگون سیستم شناسایی، محاسبه، گزارش تحلیل و بهبود هزینه های کیفیت، متدهای گوناگون برنامه ریزی و اجرای سیستم هزینه های کیفیت در سازمان ها معرفی شد و شرح و توضیحی مختصر بر آن ها ارائه گردید، همچنین مفاهیم، مبانی و ویژگی های این سه رویکرد برای شناسایی، محاسبه و گزارش هزینه های کیفیت مورد بررسی قرار گرفت.

این سه نوع نگرش به هزینه های کیفیت شامل موارد زیر می باشد.

• رویکرد هزینه یابی کیفیت Quality Costing Approach

• رویکرد خسارت های کیفی Quality Loss Approach

• رویکرد هزینه فرآیند Process Cost Approach

در ادامه بحث به بررسی، تحلیل و ارزیابی انواع رویکردها به سیستم هزینه های کیفیت پرداخته می شود. همانطور که می دانید رویکرد هزینه یابی کیفیت با مدل PAF ، در کشور ما بیشتر شناخته شده است و تقریبا تمامی آن گزارش ها و مقالات تجربه های اجرای COQ که تاکنون منتشر شده و من دیده ام از همین تکنیک استفاده شده است.

در این رویکرد، سیستم هزینه یابی کیفیت بر اساس طبقه بندی هزینه های پیشگیری، ارزیابی و شکست PAF – Preventive Appraisal Failure ، می باشد. شناسایی ردیف های هزینه ها و دسته بندی آنها، محاسبه هزینه ها و اندازه گیری مقادیر شاخص ها و همچنین تجزیه و تحلیل و اتخاذ برنامه های بهبود بر اساس همین مدل صورت می گیرد.

هر سازمان، نهاد، ارگان یا شرکتی که از اجرای سیستم Cost Of Quality در پی دستیابی به بهبود در حوزه مالی، هزینه ها و همچنین کیفیت می باشد، شایسته است که کلیه تئوری ها، نظریه ها و تکنیک های عملی ارائه شده در این زمینه را بررسی کرده و مناسب ترین را برای شرایط خاص و انحصاری خود برگزیند.

روش خسارت های کیفی

• اگر چه روش خسارات کیفی به تخمینی اجمالی از هزینه های کیفیت، بسنده نموده و نسبت به سایر روش ها بسیار سهل گیرانه تر عمل می نماید ولی در بسیاری از موارد به علت فقدان دسترسی به داده های هزینه ای، تنها روش ممکن است. حتی زمانی که چنین داده هایی در دسترس باشند ممکن است کاربرد این روش هنوز مزایایی داشته باشد.
• برای فرآیندهای جاری با یک سطح نسبتا پایین محصول برگشتی اگر فقط خسارت های آشکار در نظر گرفته شوند، اثرات بهبودهای بعدی اغلب درک نخواهند شد. از آنجایی که این روش، هزینه های پنهان را به خوبی هزینه های آشکار فرا می گیرد اثر بعدی بهبود آن ممکن است بزرگ تر و واقع بینانه تر ظاهر شود.
• از مدل خسارات کیفی در برآورد هزینه های کیفیت غیر ملموس / پنهانی که داده های مناسبی در دسترس نیست استفاده می شود.

رویکرد هزینه یابی کیفیت PAF

• معمولا رویکرد هزینه یابی کیفیت PAF برای کل سازمان انجام می گیرد ولی می توان آن را برای یک فرآیند مستقل نیز به کار برد.
• این روش، ابزاری سریع جهت شناسایی طلای داخل معدن (نظریه معدن طلای جوران) بوده و تیم ها را در بهبود کیفیت، برانگیخته و هدایت می کند.
• رویکرد هزینه کیفیت PAF ، مدل بازنگری شده اولیه و سنتی سیستم هزینه یابی کیفیت محصول در صنایع ساخت و تولیدی می باشد. حصول بهبود در این روش با کسب تجارب کوتاه مدت هم امکانپذیر می باشد و آنچه که مسلم است نمونه های موفق بسیاری این متد را به کار گرفته اند.
• اتخاذ استراتژی های بهبود در مدل PAF ، شناخته شده تر و برای برنامه ریزان سیستم مدیریت سازمان، آشناتر می باشد.
• رویکرد منطقی و البته سنتی سرمایه گذاری روی فعالیت های پیشگیری و ارزیابی با هدف کاهش هزینه های شکست داخلی و خارجی و در ادامه کاهش هزینه فعالیت های ارزیابی و کم کردن هزینه های کیفیت کل، از جمله راهبردهای اصلی رویکرد هزینه های کیفیت PAF می باشند.

روش هزینه فرآیند

• به نظر می رسد روش هزینه فرآیند دارای برخی زمینه های ادارکی قدرتمندتری می باشد.
• در رویکرد هزینه فرآیند علاوه بر هزینه های متداول وابسته به کیفیت (اثربخشی) امکان پیگیری و کاهش هزینه هایی که معمولا وابسته به کارایی هستند نیز فراهم می گردد.
• مدل هزینه فرآیند ممکن است برای سازمان هایی موثرتر باشد که تلاش های بهبود کیفیت آن ها تا حدی کامل شده است و هزینه های کیفیت ملموس آن ها نسبتا کوچک می باشد.
• سازمان هایی که با به کارگیری سیستم ها و تکنیک های کیفیت و بهبود مانند مدیریت کیفیت جامع TQM و شش سیگما، روش های تحویل به موقع، کاهش زمان گردش موجودی و چرخه تولید و . . . به سطح نسبی بلوغ کیفی رسیده اند، بستر مناسب تری برای استفاده از سیستم هزینه های کیفیت با رویکرد هزینه فرآیند دارند.
• در رویکرد هزینه فرآیند، برخی هزینه های شناسایی شده به طور سنتی واقعا هزینه کیفیت نمی باشند اما می توان گفت که بیشتر فعالیت های بدون ارزش افزوده در یک فرآیند که نشان دهنده پیچیدگی آن فرآیند است به علت مشکلات کیفی موجود می باشد. به منظور کاهش موجودی کالا، حذف فضاهای خالی غیرضروری در انبار، حذف سفارش های شتاب زده و مانند آن، کاهش در خطا یا بهبود در کیفیت فرآیند، الزامی می باشد. هزینه هایی که به این وسیله حذف شده اند می توانند هزینه های کیفیت پنهان قلمداد شوند.
• مدل هزینه فرآیند، روشی را تنظیم می کند که برای هر نوع فرآیندهای سازمان ها و کسب و کارهای تولیدی و همچنین صنایع خدماتی، قابل استفاده و به کارگیری می باشد. این روش، اهمیت فرآیندگرایی، اندازه گیری و پایش فرآیند و کارکردهای مالک فرآیند را افزایش می دهد و بر آن تأکید می نماید.
• متدولوژی مدل هزینه فرآیند نسبت به مدل PAF و خسارت های کیفی، قدری پیچیده تر می باشد اما روش تقسیم بندی هزینه های آن به دو دسته هزینه های انطباق و هزینه های عدم انطباق، ساده و سرراست می باشد.
• ادامه به کارگیری رویکرد PAF مانع از توسعه همزمان مدل هزینه فرآیند نخواهد بود و می توان پس از اجرای کامل و موثر این مدل، حصول اطمینان از حرکت و پیشرفت در جهت بهبود هزینه های کیفیت، محورهای اصلی و کارکردهای اساسی مدل هزینه فرآیند را طرح ریزی و پیاده سازی نمود.