یکی از مهمترین اصول تفکر خلاق در حل مسئله
هنگام دریافت منابع آموزش حل مسئله ، اگر هیچ یک از اصول تفکر خلاق در حل مسئله به یادتان نمی‌ماند و آنها را فراموش می‌کنید این یکی را سعی کنید از یاد نبرید:
هنگامی که در پی حل یک مسئله هستید، مرحله ارزیابی ایده ها را از مرحله طراحی و ایجاد راه حل ها جدا کنید
شما هیچ گاه به پتانسیل و توان کامل خلاقیت خود در حل مسائل دست نخواهید یافت مگر این که این اصل را هر بار که راه حل ها را ایجاد و راهکارهای حل مسئله را تعریف می کنید، به کار بگیرید و رعایت کنید. دلیل این اصل مهم، نکته هایی ساده است که به آنها خواهیم پرداخت.
تفکر واگرا – تفکر همگرا
حل مسئله به صورت خلاقانه یا حل خلاقانه مسائل، نیاز به هر دو نوع تفکر دارد. هم نوع تفکر واگرا و هم تفکر همگرا. در ایجاد ایده ها، نوع تفکر مورد نیاز، تفکر واگرا است. بدیهی است که شما می خواهید به هر تعداد که می شود و امکانپذیر است، ایده خلق کنید و راه حل طراحی نمایید و این به جز از تفکر واگرا بر نمی آید.
در مقابل، ارزیابی راه حل ها و سبک و سنگین کردن ایده ها، نوع تفکر همگرا را نیاز دارد. در اینجا شما می خواهید که استخر ایده ها و مخزن راه‌حل‌ها را هر چه کوچکتر کرده و از بین آنها بهترین راه حل را انتخاب نمایید. انگار که یک ماهی بزرگ اما لغزان را از حوضی کوچک، صید کنید.
توجه داشته باشید اگر تلاش کنید که هر دو نوع فعالیت فکری یعنی هم تفکر واگرا و هم تفکر همگرا را به صورت همزمان انجام دهید، تا حد زیادی همراه با قطعیت به شما می گویم که هیچ یک را نخواهید توانست به خوبی انجام دهید.
افراد ماهر در حل موثر مسائل
افرادی که فعالیت ها و روش های حل مسئله را به صورت موثری انجام می دهند و آنهایی که آموزش حل مسئله را گذارنده و در حل موثر مسائل، مهارت یافته، فراگرفته‌اند که این دو فعالیت و این دو نوع روش فکر کردن را از هم جدا کنند. آنها ابتدا ایده ها را خلق کرده و راه حل ها را شناسایی کرده و سپس به ارزیابی آنها می پردازند.
اصول تفکر خلاق در حل مسئله – تفکر واگرا تفکر همگرا
افراد عادی حل کننده مسائل
اما آنهایی که در سطحی عادی و معمولی به حل مسائل می پردازند، یک رویکرد متوالی و متناوب را به کار می گیرند :
رویکرد خلق – ارزیابی – خلق – ارزیابی – خلق و . . . و همین طور به پیش می روند
این افراد یعنی حل کنندگان عادی مسائل، فعالیت خلق ایده و فعالیت ارزیابی راه حل ها را به هم می آمیزند. آنها به ندرت به ایجاد راه حل و طراحی ایده بعدی فکر می کنند زمانی که هنوز ایده قبلی را کاملا تحلیل نکرده و همه مسائل و جنبه های مربوط به آن راه حل را بررسی ننموده اند. برخی مواقع هم به همان ایده اولیه چسبیده و توانایی بیرون رفتن از مرزهای راه حل ابتدایی را نخواهند داشت.
نتیجه این روش، معمولا تعداد اندکی ایده که بیش از حد لازم، تحلیل و بررسی شده اند خواهد بود. حتی ممکن است که یکی دو سه ایده، بیشتر ایجاد نشود و یا اگر ایده های دیگری هم مطرح شود معمولا ماهیت همان ایده های اولیه را خواهند داشت و پیرامون همان طرح اولیه و با اندکی تغییرهای جزیی به گردش می پردازند.
برای بسیاری از افراد، این روش حل مسئله، طبیعی به نظر می آید. آنها از این روش، بارها و به تکرار استفاده کرده اند و باز هم آن را به کار خواهند بست چرا که همیشه، همین طوری فکر کرده و مسائل و مشکلات سازمان یا خودشان را به همین منوال، حل کرده اند.
مشکل اصلی این روش آن است که حل مسائل به این صورت، بدترین رویکرد برای خلق راه حل ها و طراحی ایده های حل مسئله می باشد. به‌هم‌آمیختن و قاطی کردن فعالیت های خلق ایده ها و ارزیابی نمودن آنها، معمولا تعداد کمی ایده به دست می دهد و شرایطی را باعث می شود که به تفکر خلاق و حل خلاقانه مسائل منجر نخواهد شد.
نه کاملا قطعی اما به صورت نسبی می توانم بگویم که در مرحله اول و خلق راه حل ها، آن چه بیشتر اهمیت دارد، کمیت و تعداد ایده هاست در حالی‌که در مرحله ارزیابی و بررسی ایده ها ما بیشتر بر کیفیت و مرغوبیت راه حل ها تمرکز می کنیم. هر چه تعداد ایده ها بیشتر باشد (حتی ایده‌هایی که در نظر و قضاوت اولیه، مناسب نمی باشند و حتی غیرمنطقی و احمقانه به نظر می آیند) امکان و احتمال این که به راه حل مطلوب و بهینه‌ای برسیم بالاتر می رود.
پیش از اتمام متن، یک نکته دیگر هم می توان خاطر نشان کرد و آن که طراحی و خلق طرح ها و ایده ها، حاصل فعالیت های ذهنی خلاقانه می باشد و می دانید که مربوط به عملکرد نیمکره راست مغز است و تحلیل منطقی و ارزیابی پیشنهادها و طرح های بدیل به لحاظ هزینه، زمان، عملی بودن و . . . مرتبط با عملکرد نیمکره چپ مغز می باشد. می دانید افرادی که همزمان بتوانند عملکردی در سطح بالا از دو نیمکره مغز خود بگیرند بسیار کم می‌باشند. این هم دلیل دیگری است که توصیه می کنیم فعالیت های تولید طرح ها و ایده پردازی را ابتدا انجام داده و بعد از آن به ارزیابی راه‌حل‌ها بپردازید.
اصول تفکر خلاق در حل مسئله – مرحله تفکر واگرا که ایده ها و راه های حل یک مسئله را ایجاد می کنید از مرحله تفکر همگرا یعنی ارزیابی ایده ها باید حتما جدا باشند
اصل مهم در بهره گیری از تفکر خلاق در حل مسئله
پیش از آن که شروع به ایجاد و خلق ایده ها بنمایید، حال چه به صورت فردی و چه به صورت تیمی، گروهی و در یک واحد سازمانی، به خاطر داشته باشید که بهترین راه برای به دست آوردن ایده های با کیفیت و مرغوب این است که قضاوت در مورد راه حل ها و ارزیابی ایده های حل مسئله را به بعد موکول کنید. تحلیل، تفکر و بررسی را بگذارید برای بعد. فقط پس از آن که همه راه حل های ممکن و ایده های بدیل را شناسایی و تعریف نموده اید به ارزیابی و بررسی راه حل های مسئله بپردازید.
منبع :
لینک ویدیوی حل خلاقانه مساله : اصول حل خلاقانه مساله
ثبت دیدگاه
مایل به ملحق شدن به بحث هستید ؟به ما بپیوندید !