هزینه های طراحی و توسعه محصول جدید در نمودار چرخه عمر محصول

در مطلب چرخه عمر یک محصول موفق یا چرخه عمر طراحی موفقیت آمیز یک محصول، در مورد چرخه عمر محصول نکته ای خاص را بررسی کردیم. این مطلب نیز به چرخه عمر محصول می پردازد از دیدگاه هزینه ها البته،

شرکت هایی که محصولات جدیدی را طراحی و تولید کرده و روانه بازار می کنند می دانند که محصول آن ها مراحل مختلف چرخه عمر را با الگویی عمومی، طی کرده و می گذراند. مراحل مختلف چرخه عمر محصول به صورت معمول شامل این چهار مرحله می باشد.

۱- مرحله آغازین

۲- مرحله رشد

۳- مرحله بلوغ

۴- مرحله نزول

هر یک از مراحل چرخه عمر ویژگی ها و خصوصیات خاص خود را دارد. یک نکته مهم در مرحله ابتدایی قرار دارد که به آن می پردازیم.

مرحله آغازین، شامل فعالیت های طراحی، تولید و ارائه محصول به بازار است و ویژگی های بارز آن شامل موارد زیر می باشد.

• پایین بودن سطح فروش

• سود بسیار کم (در بسیاری موارد ممکن است که تولید و فروش محصول در این مرحله زیان‌ده باشد)

• لزوم انجام تبلیغات و

• بالا بودن ریسک های پروژه

چه شرکتی که طراحی محصول را خود انجام می دهد و چه آن شرکتی که محصولی را مشابه طرح محصولی دیگر که در بازار موجود است، مهندسی معکوس کرده و تولید می کند باید به این نکته مهم توجه داشته باشند که روند هزینه‌کرد و درآمد در مراحل مختلف چرخه عمر محصول، متفاوت بوده و مدیریت ارشد سازمان (به همراه مدیر مهندسی، مدیر بازرگانی و مدیر مالی) بایستی متناسب با شرایط خاص هر مرحله، واکنش و اقدامات متناسبی را برنامه ریزی کرده و انجام دهند.

همه اقدامات مربوط به فاز طراحی و توسعه محصول که توسط واحد طراحی صورت می گیرد، مباحث فنی و مهندسی نمی باشد و مدیریت و کارشناسان واحد طراحی محصول بایستی به بحث های مالی و هزینه ها نیز توجه کافی داشته و بدانند که فرآیند طراحی و توسعه محصول به جز دغدغه داشتن جهت جوابگو بودن به لحاظ کارکرد، کیفیت و زمان اجرای پروژه از نظر هزینه نیز حائز اهمیت است.

به صورت قطعی می توان گفت که توسعه یک محصول در زمان معرفی و حتی بخشی از زمان رشد، جز صرف پول و تحمیل هزینه برای سازمان، عایدی دیگری به همراه ندارد و تنها در ادامه عمر محصول و آن هم در صورتی که فرآیند توسعه و همچنین شرایط بازار باعث گردد که محصول، موفق باشد آن زمان است که تولید و فروش آن محصول می تواند هزینه های قابل توجهی که صرف طراحی و توسعه‌اش شده را جبران کرده و در ادامه برای سازمان سودآوری به همراه داشته باشد. در غیر این صورت یک شکست تجاری محسوب شده و آسیب های بعضا جبران ناپذیری را به کسب و کار وارد خواهد کرد.

این نگرانی ها واقعی هستند و بهتر است واکنشی که نسبت به آن ها نشان می دهیم، کنشگرانه و پیشگیرانه باشد. از این رو اتخاذ رویکردی موثر و در پیش گرفتن اقداماتی همچون موارد زیر می تواند مواردی از عکس‌العمل‌های مناسب باشند.

• امکانسنجی اولیه، بسیار اهمیت دارد

انتخاب یک محصول برای تولید و گرفتن تصمیم قطعی برای شروع پروژه نیاز به امکانسنجی دقیق بازرگانی، فنی و مالی دارد.

• در مراحل مختلف طراحی و توسعه محصول از یک مدل استفاده شود

و بهتر است از یک روش نظام مند و سیستماتیک طراحی و توسعه محصول جدید و کارآمد که امتحان خود را هم پس داده است، استفاده شود.

• مدیریت پروژه شامل برنامه ریزی و کنترل پروژه به صورت موثر مد نظر قرار گیرد

تهیه گزارش های پیشرفت پروژه و طراحی اقدامات جبرانی در پاسخ به انحراف های احتمالی از پروژه در دوره های زمانی منظم انجام شود.

• گردش نقدینگی پروژه و در سطح بالاتر، گردش نقدینگی سازمان به صورت کلی از قبل طراحی و برنامه ریزی شود

• وسواس و سختگیری در مراحل اولیه پروژه، اشکالی ندارد.

هر چه در مراحل اولیه مانند طراحی محصول و طراحی فرآیند ساخت دقت بیشتری لحاظ شود در مراحل بعدی مانند تولید انبوه و استفاده توسط مشتری، مسائل، مشکلات و هزینه های کمتری متحمل خواهید شد.

نسبت بین پیامد خطا و اشتباه در مراحل طراحی، تولید و رسیدن محصول به دست مشتری ۱ به ۱۰ به ۱۰۰ به ۱۰۰۰ می باشد.

نسبت مابین هزینه های جبران خطاها و اصلاح مسائل و مشکلات از طراحی محصول تا عرصه مصرف در مراحل مختلف چرخه عمر محصول

• بحث بازاریابی و فروش محصول، همان زمان مرحله طراحی پروژه، بررسی شود

برای پرسش های مهم این که بازار هدف کجاست و مشتری های این محصول چه کسانی هستند، بایستی پاسخ های مطمئنی در ابتدای پروژه، جسته شود. نشود که پس از ساخت محصول و تولید انبوه و حالا که محموله های بسته بندی شده محصول در انبار است به دنبال مشتری و فروش آن راه بیفتیم.

*******

در نمودار پایین روند هزینه ها و درآمدهای شرکت از یک محصول را در طول دوره حیات آن می بینید.

نمودار هزینه های چرخه عمر محصول شامل هزینه های طراحی و توسعه، هزینه های تولید، درآمد حاصل از فروش، سودآوری و گردش نقدینگی

همان طور که مشاهده می فرمایید هزینه های طراحی، ساخت و تولید (خط آبی رنگ) در ابتدای نمودار از مقدار صفر شروع شده و پس از بالا رفتن و رسیدن به حد دست بالا و نقطه عطف، شروع به کم شدن می کند.

می دانید که تولید یک محصول جدید پس در مراحل اولیه و به جز هزینه های مدل سازی و طراحی، شامل هزینه های تولید آزمایشی، ساخت قالب و فیکسچر، خرید یا ساخت دستگاه جدید، شناسایی تأمین کننده یا پیمانکاران جدید، جستجو و خریداری مواد اولیه یا قطعات استاندارد، استفاده از خدمات مهندسی و آزمایشگاهی، شبیه سازی فرآیندهای تولید مانند ریخته گری، فورج، تزریق پلاستیک و . . . می شود. این هزینه ها پس از گذشت مدت زمانی از تولید انبوه شروع به کاهش می کنند.

علت کاهش این هزینه ها هم انجام اقدامات اصلاحی و بهبود روی فرآیند تولید توسط کارشناسان تولید، مهندسی و کیفیت می باشد که خود را در پایین آمدن حجم ضایعات و دوباره کاری محصولات نامنطبق نشان می دهند که همه این ها منجر به کاهش هزینه های تولید می شوند.

از طرف دیگر درآمد سازمان از این محصول (خط سبز رنگ) نیز از صفر شروع می شود. این نمودار در مرحله آغازین افزایش ناچیزی داشته اما پس از آن که محصول در بازار مورد توجه قرار می گیرد و فروش آن با دریافت سفارش های متعدد بالا می رود، به سرعت افزایش می یابد. این افزایش تا زمانی که محصول به مرحله اشباع نرسد، در حد بالا می ماند و به مرور که از حجم سفارش ها کاسته می شود این نمودار نیز روند نزولی خود را شروع می کند.

مجموع مقادیر هزینه های طراحی و توسعه و میزان درآمد حاصل از فروش، مقدار نقدینگی را نشان می دهد (خط زرد رنگ). هنگامی که تفاضل عدد فروش از هزینه ها منفی است یعنی درآمد فروش کمتر از هزینه های پروژه است، این نمودار زیر محور افقی سیر می کند در حقیقت این پروژه از محل نقدینگی و موجودی شرکت، ارتزاق می کند و درآمدزا نمی باشد.

این بدان معناست که اگر شرکت نقدینگی ندارد برای طراحی، ساخت و تولید محصول جدید باید زیر بار بدهی برود. اما زمانی که مقدار فروش از میزان هزینه ها بالاتر می رود نمودار به سطح بالای محور آمده و هم اکنون پس از پرداخت هزینه ها، چیزی برای شرکت باقی می ماند.

هنوز برای این که بگوییم پروژه تولید این محصول سودآور بوده اندکی زود است. برای این که در مجموع، محصول جدید سودآور باشد باید مجموع هزینه هایی که تا این مرحله انجام شده را از درآمد کل حاصل شده کسر کنیم، در صورتی که عدد مثبت باشد، پروژه به همین مقدار سودآور بود که در نمودار با ناحیه فیروزه ای رنگ مشخص شده است.

در صورت که در مراحل آخرین چرخه عمر، یعنی وقتی که فروش بسیار کاهش یافته است همچنان اصرار به تولید این محصول که به مرحله زوال رسیده است داشته باشیم، سودهای حاصل شده قبلی را هم از دست داده و در نهایت این پروژه به صورت خالص برای شرکت ضرر به جای خواهد گذاشت. شرکت خوب است بداند که چه زمانی از یک محصول که ممکن است در مرحله بلوغ خود بسیار موفق هم بوده است، باید دست بکشد.