تعیین دامنه کاربرد سیستم مدیریت کیفیت طبق بند ۴-۳ سیستم IATF 16949:2016 و ایزو ۹۰۰۱:۲۰۱۵

در ویرایش جدید سیستم مدیریت کیفیت خاص صنعت خودروسازی یعنی استاندارد بین المللی IATF 16949 : 2016 بند ۴٫۳ ، الزام شده است که سازمان دامنه کاربرد سیستم مدیریت کیفیت خود را تعیین نماید. متن اصلی بند ۴٫۳ استاندارد را ببینید :

۴-۳ تعیین دامنه کاربرد سیستم مدیریت کیفیت

سازمان باید مرزها و قابلیت کاربرد سیستم مدیریت کیفیت را برای ایجاد دامنه کاربرد آن تعیین کند.

سازمان باید در زمان تعیین دامنه کاربرد، موارد زیر را در نظر بگیرد.

الف – مسائل خارجی و داخلی اشاره شده در بند ۴-۱

ب – الزامات طرف های ذی نفع مرتبط، اشاره شده در بند ۴-۲

پ – محصولات و خدمات سازمان

سازمان باید تمام الزامات این استاندارد بین المللی را در صورتی که کاربرد داشته باشند، در دامنه کاربرد تعیین شده برای سیستم مدیریت کیفیت خود اعمال نماید.

دامنه کاربرد سیستم مدیریت کیفیت سازمان باید در دسترس بوده و به صورت اطلاعات مدون نگهداری شود. دامنه کاربرد باید انواع محصولات و خدمات تحت پوشش را بیان کرده و برای هر الزام  این استاندارد بین المللی که به تشخیص سازمان در دامنه کاربرد سیستم مدیریت کیفیت خود کاربرد نداشته باشد، دلیل توجیهی ارائه دهد.

ادعای انطباق با این استاندارد بین المللی تنها زمانی میسر است که الزاماتی که از سوی سازمان غیر قابل کاربرد تشخیص داده شده اند بر توانایی یا مسئولیت سازمان برای حصول اطمینان از انطباق محصولات و خدمات آن و افزایش رضایت مشتری تأثیر نداشته باشند.

تصویری که ما به صورت معمول از دامنه کاربرد – QMS Scope – داریم مربوط به عبارتی است که در گواهینامه های صادر شده استاندارد ISO TS 16949  یا ISO 9001 درج می گردد. در گواهینامه ها، دامنه کاربرد، به صورت جمله ای شامل نوع کلی محصولات تولیدی و عناوین فرآیندهای اصلی و عملیاتی شرکت نوشته می شود که هدف از آن مشخص کردن محصولات و فرآیندهایی است که برای آن ها الزامات استانداردهای ایزو تی اس، ایزو ۹۰۰۱ و . . .  پیاده سازی شده، مورد ممیزی قرار گرفته و برای آن ها (در صورت انطباق) گواهینامه صادر شده است.

نمونه ای از دامنه کاربرد سیستم مدیریت کیفیت در یک گواهی نامه استاندارد می تواند به این صورت باشد : طراحی و تولید قطعات موتور خودرو شامل شاتون با فرآیندهای متالورژی پودر، آهنگری و عملیات حرارتی

در و یرایش جدید سیستم مدیریت کیفیت خودروسازی، دامنه کاربرد سیستم مدیریت کیفیت، مفهومی فراخ تر داشته و شامل اجزای مختلفی می باشد. در زیر به فهرستی از مواردی اشاره می شود که می توان مدرکی از مجموعه این اطلاعات را به عنوان دامنه سیستم مدیریت کیفیت تدوین نمود. سند دامنه تدوین شده به این صورت در ممیزی نهایی که توسط CB برای صدور گواهینامه انجام می شود شرایط لازم برای ارائه به ممیز را داشته و توانایی پاسخگویی برای اجرای این الزام را دارا می باشد.

نمونه (عناوین و فهرست اجزاء) دامنه کاربرد سیستم مدیریت کیفیت –  Scope of the Quality Management System

• هدف اصلی سازمان ما به صورت کلی چیست؟ (چکیده بیانیه مأموریت)
• چشم انداز سازمان چیست؟ (بیانیه چشم انداز)
• مأموریت سازمان ما چه می باشد؟ (بیانیه مأموریت)
• ارزش های سازمان ما کدام ها هستند؟
• جهت گیری راهبردی شرکت چیست؟ (عنوان یا خلاصه استراتژی اصلی شرکت)
• نتایج اصلی مورد نظر سازمان از به کارگیری سیستم مدیریت کیفیت ( برای نتیجه گیری و استفاده در محیط و بیرون سازمان مثلا وجهه و برد تبلیغاتی، برای خود سازمان و داخل شرکت مانند بهبود راندمان، کیفیت و بهره وری)
• عوامل تأثیرگذار بیرونی و محیطی (آیتم هایی که در تحلیل ماهیت سازمان در بند ۴٫۱ شناسایی شده و مواردی از آن ها شامل تهدیدها و فرصت های پیش روی سازمان می باشند)
• عوامل مهم درونی (قوت ها، ضعف ها و دیگر نکات مهم و قابل توجه را شامل می شود مانند قابلیت ها و منابع شرکت که در تحلیل ماهیت سازمان در بند ۴٫۱ شناسایی شده اند)
• ذی نفعان سازمان و خواسته ها و الزامات هر یک از آن ها (الزامات خاص مشتری و دیگر ذی نفعان مانند قوانین و مقررات)
• محصولات و خدمات سازمان (برای شرکت های فعال در زنجیره تأمین قطعات خودرو، محصولات و خدمات خودرویی شرکت که برای خودروسازان یا مجموعه سازان و تأمین کننده های اصلی تولید و ارائه می شود)
• دامنه سیستم مدیریت کیفیت (عبارتی که در گواهینامه درج می شود)
• شرکت ها و سایت های اصلی یا فرعی (محل هایی که عملیات تولید، پشتیبانی و ارائه خدمات در آن ها صورت می گیرد. دفاتر و سایت های اداری، طراحی و مدیریتی نیز شامل می شود)
• پوشش بندها و الزامات استاندارد و همچنین عدم کاربرد و مواردی از بندها و الزامات که مستثنی می شوند.